वासिङ्टन: अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेनले युक्रेन युद्धपछि पूर्वी युरोपमा सैन्य उपस्थिति बढाइरहेका छन्। बिडेनले जर्मनीबाट पोल्याण्ड र रोमानियामा सेनाहरू पुन: तैनाथ गर्ने र आगामी महिनाहरूमा नेटोको दक्षिणी सिमानामा नौसेनाको उपस्थितिलाई बलियो बनाउन थप विनाशकहरू पठाउने योजना बनाएका छन्। उनले २९ जूनमा नेटो शिखर सम्मेलनमा यो जानकारी दिए। संयुक्त राज्य अमेरिकाले पोल्याण्डमा यूएस ५औं आर्मी कोरको लागि स्थायी मुख्यालय बनाउनेछ, जसले अगाडि कमाण्ड पोस्टको रूपमा काम गर्नेछ। रोमानियामा नेटो सेनालाई बढाउन थप ब्रिगेड पनि तैनाथ गरिनेछ। यस क्षेत्रको सुरक्षा सुदृढ गर्न अमेरिकाले विशेष अपरेशन फोर्स, बख्तरबंद सवारी साधन, उड्डयन र हवाई रक्षाको तैनाथी पनि बढाउनेछ। अमेरिकाले इंग्ल्याण्डमा दुई अतिरिक्त एफ-३५ लडाकु बमवर्षक स्क्वाड्रन र स्पेनको रोटा नौसेना आधारमा दुई थप विनाशकहरू पनि तैनाथ गर्नेछ। बिडेनको कथनले नेटो क्षेत्रको “हरेक इन्च” को रक्षा गर्न उनको प्रतिबद्धता झल्काउँछ।

फरवरी २०२२ मा बाइडेनले २० हजार सेनाको वृद्धिलाई अनुमोदन गरे। भर्खरको कथनले युरोपमा उनीहरूको तैनाथी र सैन्य पूर्वाधारमा स्थायी परिवर्तनको संकेत गर्दछ। पूर्वी युरोपमा बढ्दो अमेरिकी सेनाको उपस्थितिले शीतयुद्धका दिनहरूको सम्झना दिलाउँछ। अहिले युरोपमा १ लाख अमेरिकी सेना छन्। यो संख्या १९५० को दशकको उत्तरार्धमा शीत युद्धको समयमा युरोपमा अमेरिकी सेनाको तुलनामा धेरै कम छ, जब त्यहाँ लगभग ४५०,००० अमेरिकी सेना थिए। शीतयुद्धको समयमा, यो संख्या लगभग ३३०,००० थियो, जबकि सोभियत संघको पूर्वी जर्मनीमा ५००,००० सेना थियो।

शीतयुद्धको समयमा, वार्सा सम्झौता (सोभियत संघ र अल्बानिया, बुल्गेरिया, चेकोस्लोभाकिया, पूर्वी जर्मनी, हंगेरी, पोल्याण्ड र रोमानिया बीचको सुरक्षा सम्झौता) र नेटोसँग ठूलो संख्यामा ‘युद्ध तयार’ सेनाहरू थिए। नेटोसँग ९००,००० सैनिकहरू थिए र वार्सा सम्झौताको १२ मिलियन सैनिकहरू कुनै पनि सम्भावित ठूलो युद्धको लागि तयार थिए। दुवैसँग ठूला ट्याङ्कहरू (६७,००० वारसा सम्झौता र ३२,००० नेटोसँग), गोला बारुद, सशस्त्र लडाई सवारी साधन र विमानहरू पनि थिए। उनीहरूसँग ठूलो संख्यामा हतियार भण्डारहरू पनि थिए। यसबाहेक अमेरिकी सेना ७ हजारभन्दा बढी आणविक हतियारसहित तयार थियो, जसको संख्या अहिले करिब २०० छ। वारसा सम्झौता र १९९१ मा सोभियत संघको विघटन पछि पूर्वी युरोपबाट सबै सोभियत सेनाहरू फिर्ता भए। अमेरिकाले पनि युरोपमा आफ्नो सेनाको संख्या घटाएर ६० हजार पुर्याएको छ। केही समय पछि पोल्याण्ड, चेक गणतन्त्र र हंगेरी नेटोमा सामेल भए, जून १२  मार्च १९९९ मा आधिकारिक रूपमा सैन्य गठबन्धन भयो। १९९७ को नेटो -रूस स्थापना ऐन र रूसी गैर-आणविक सैन्य क्षमताको भर्चुअल पतन पछि अमेरिकाले युरोपको सुरक्षाबाट ध्यान केन्द्रित गर्यो। युरोपमा अमेरिकी सेना अफगानिस्तान र इराक युद्धमा मद्दत गर्न मात्रै रह्यो। युरोपको सट्टा ‘आतंकविरुद्धको युद्ध’ अमेरिकाको विश्वव्यापी सुरक्षा नीतिको प्राथमिकता बन्यो।

२०१८ मा युरोपमा अमेरिकी सेनाको संख्या घटेर ६५,००० मात्र भयो। तर जून २०२१ मा नेटो नेताहरूले तीनवटा कुरालाई युरोपको सुरक्षाका लागि खतरा भनेका थिए – रुस, चीन र आतंकवाद। नेटोले ‘रणनीतिक परिवर्तन’ आवश्यक रहेको बताएको छ। युरोपमा अमेरिकी सेना बढाउने घोषणा रुसका लागि बलियो सन्देश हो। तर, युक्रेनमा कडा प्रतिरोधको सामना गरिरहेको रुसबाट अर्को मोर्चा खोल्ने सम्भावना अहिले निकै पातलो छ। नेटो शिखर सम्मेलनमा सैन्य गठबन्धनले फेरि एक पटक आफ्नो क्षेत्रको रक्षा गर्न आफ्नो प्रतिबद्धता स्पष्ट गरेको छ।