कोलकाता: गएकोदशकमा विश्वभर २५ लाख भन्दा बढीको मृत्यु डुबेर भएको छ। यीमध्ये धेरैजसो मृत्यु (९० प्रतिशत) न्यून र मध्यम आय भएका देशहरूमा हुने गर्दछ। विश्वव्यापी रूपमा, डुबेको सबैभन्दा बढी दर १ देखि ४ वर्षका बालबालिकाहरूमा हुन्छ, त्यसपछि ५ देखि ९ वर्षका बालबालिकाहरू हुन्छन्। यस वर्षको विश्व डुब्ने रोकथाम दिवस (वर्ल्ड ड्राउनिङ प्रिभेन्सन डे)ले पश्चिम बंगालमा एनजीओ चाइल्ड इन नीड इन्स्टिच्युट (सिनी)द्वारा समन्वय गरी सुन्दरवनमा विशेष जोड दिएर, र्यालीदेखि पौडी प्रतियोगिता र वास्तविक घटनाहरूमा आधारित सडक नाटकहरू सम्मका बालबालिकाहरूसँग समुदायको नेतृत्वमा पहल र सचेतना कार्यक्रमहरू गरियो। स्थानीय बालबालिकाको पौडी प्रतियोगिता र बाल संसदका सदस्यहरूले बाँच्नको लागि पौडी खेल्ने र स्वस्थ जीवनयापनका लागि सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण औजारका रूपमा पौडी खेल्नुको महत्त्वलाई प्रकाश पारे।
सिनीले जर्ज इन्स्टिच्युट अफ ग्लोबल हेल्थ र आईसीएमआरसँगको सहकार्यमा लामो समयदेखि यी विषयहरूमा व्यापक रूपमा काम गरिरहेको छ। पछिल्लो संयुक्त सर्वेक्षण अनुसार सुन्दरवनमा दैनिक ३ बालबालिका डुबेर मृत्यु हुने गरेको छ। यस सर्वेक्षणले समुदायलाई प्रतिक्रिया र भरपर्दो समाधान मोडेलहरू प्रदान गर्न आवश्यक छ। भारतमा सिनीको कामको एक हाइलाइटले सुन्दरवनमा डुब्ने जोखिमलाई कम गर्ने केन्द्रमा रहेका समुदायहरूलाई प्रेरित गरिरहेको छ। सर्वेक्षण र डेटा सङ्कलन चरणमा रोकिनुको सट्टा सिनीले केही प्रमाणहरूमा आधारित, कम लागतमा डुब्ने रोकथाम/हस्तक्षेप मोडेलहरूमा सचेतना जगाउन सामुदायिक पहलहरूलाई जोड दिन्छ। सिनीले चार सय भन्दा बढी सेल्फ हेल्प ग्रुप (एसएचजी), पंचायत, स्वास्थ्य विभाग र प्रशासनलाई प्रोटोटाइप कार्यान्वयन गर्न प्रेरित र परिचालन गर्यो, जसले डुब्ने जोखिममा ठूलो कमी ल्याउन सक्छ।
सिनीका नेशनल एड्भोकेसी अफिसर सुजोय रोयले भने, ‘सिनीले आफ्नो पचासौं वर्षमा रोकथाम गर्न सकिने बाल मृत्यु, विशेष गरी डुबेरको मुद्दालाई सक्रिय हस्तक्षेप र प्रतिरोध निर्माणको लागि प्राथमिक मिशनको रूपमा लिएको छ। बालबालिकाको स्वास्थ्य अधिकार, दुव्र्यवहार, शोषण र हिंसाबाट पोषण संरक्षणको लागि संस्थाको प्रतिबद्धताको लामो परम्परामा बाल डुबेर मृत्यु रोक्नको यो पक्ष सुरक्षित र बालमैत्री समुदाय सुनिश्चित गर्ने दिशामा एक कदम अघि बढ्नेछ। तर, सारा विश्वले ५ वर्ष मुनिका बालबालिकाको मृत्युदर घटाउने दिशामा प्रगति गरिरहेको छ। यदि गैर-घातक घटनाहरू विचार गरियो भने, डुबेका घटनाहरूको कुल संख्या हजारौं गुणा बढ्नेछ। यो पनि उल्लेखनीय छ कि टाइटन सबमर्सिबल जस्ता उच्च प्रोफाइल डुब्ने घटनाहरू बाहेक हरेक दिन हजारौं डुबेर बेपत्ता र रिपोर्ट नगरिएका छन् जसले अन्तर्राष्ट्रिय रूपमा हेडलाइन बनाउँदछ। यसैले सिनीको सामुदायिक नेतृत्वको पहलको महत्व विश्व डुब्ने रोकथाम दिवसमा सामूहिक चेतना सिर्जना गर्न र मौन महामारीको लागि सक्रिय प्रतिरोध निर्माण गर्नु रहेको छl’
About Author
