भारत स्वतन्त्र भएको आज ७५ वर्ष हुँदैछ। यस वर्ष १५ अगस्तमा भारतले आफ्नो स्वतन्त्रताको ७५औं स्वतन्त्रता दिवस मनाउने भएको छ। यस वर्षको स्वतन्त्रता दिवस धेरै हिसाबले विशेष हुने भएको छ। सरकारले पनि यो पर्वलाई विशेष बनाउन धेरै प्रयास गरिरहेको छ। एक वर्षअघिदेखि स्वतन्त्रताको अमृत महोत्सव मनाइँदैछ। यस्तो अवस्थामा स्वतन्त्रताको यो महान उत्सवलाई नयाँ ढंगले देखेको भारतलाई याद गरौं। भारत १५ अगस्त १९४७ मा स्वतन्त्र भयो, तर कुनै पनि देश चलाउनको लागि देश र जनताको हितमा निर्णय गर्न सक्ने सरकार चाहिन्छ। जब हाम्रो देश सन् १९४७ मा स्वतन्त्र भयो, पण्डित जवाहरलाल नेहरू भारतको पहिलो प्रधानमन्त्री चुनिए। स्वतन्त्र भारतको पहिलो मन्त्री परिषद् कस्तो थियो?

पण्डित जवाहरलाल नेहरू पहिलो प्रधानमन्त्री बनेका थिए भन्ने सबैलाई थाहा छ। तर त्यस अवधिमा सरदार वल्लभभाई पटेलको पनि महत्वपूर्ण भूमिका थियो। त्यसैले उनलाई उपप्रधानमन्त्री बनाएर गृह मन्त्रालयको जिम्मेवारी दिइएको हो। उनीबाहेक डा राजेन्द्र प्रसादलाई खाद्य तथा कृषि मन्त्रालयको जिम्मेवारी दिइएको छ। साथै, रेलवे र यातायात विभाग डा. जोन मथाईलाई दिइएको थियो। सरदार बलदेव सिंह रक्षामन्त्रीमा निर्वाचित भएका छन्। अर्थ मन्त्रालयको जिम्मेवारी आरके षणमुखम शेट्टीलाई दिइएको छ। यी बाहेक भीमराव अम्बेडकरलाई कानून मन्त्रालय दिइएको थियो। राजकुमारी अमृत कौरलाई स्वास्थ्यमन्त्री बनाइयो। जनसंघका संस्थापक डा. श्यामाप्रसाद मुखर्जीलाई आपूर्ति विभाग दिइएको थियो। जगजीवन रामलाई श्रम मन्त्रालयको जिम्मेवारी दिइएको छ। रफी अहमद किदवई सञ्चारमन्त्रीमा निर्वाचित भएका छन्। यसै क्रममा खान तथा उर्जा मन्त्रालय पनि वीएन गाडगिल बनेका थिए।

दोस्रो विश्वयुद्ध पछि ब्रिटिशहरू धेरै कमजोर भए। भारतलाई दास बनाउन सकेनन्। यो त्यो समय थियो जब भारतका जनताको छातीमा स्वतन्त्रताको आगो बलिरहेको थियो। त्यो कठिन समयलाई ध्यानमा राख्दै अंग्रेजहरूले भारत छोड्ने निर्णय गरे। सन् १९४६ मा भारतलाई स्वतन्त्र गर्ने निर्णय भयो। तर हाम्रो देश पूर्ण रूपमा स्वतन्त्र हुनसकेको थिएन। तर, भारत स्वतन्त्र हुनुभन्दा पहिले, २ सेप्टेम्बर १९४६ मा पण्डित जवाहरलाल नेहरूद्वारा अन्तरिम सरकार गठन भएको थियो। यस अन्तरिम सरकारमा सरदार वल्लभभाई पटेल, डा. राजेन्द्र प्रसाद, रामगोपालाचारी, असफ अली, शरद चन्द्र बोस, जोन मथाई जगजीवन राम, अली जाहिर र सीएच भाभा समावेश थिए। तर त्यसबेला देशमा एकातिर साम्प्रदायिक दंगा भइरहेको थियो।

मुस्लिम लिगले नयाँ देशको निर्माणको माग गर्यो र मुस्लिमहरूको लागि नयाँ देश बनाउने अभियानको घोषणा गर्‍यो। त्यसपछि देशका कुना–कुनामा हिन्दू मुस्लिमले एकअर्कालाई काटे। अर्कोतर्फ, भारतका राष्ट्रपिता महात्मा गान्धी यी सबै साम्प्रदायिक दंगा रोक्न प्रयासमा लागेका थिए, तर जिन्ना अर्कै रटमा व्यस्त थिए। उनको माग मुस्लिमलाई छुट्टै देश हुनुपर्छ भन्ने थियो।