अध्ययन गर्न चाहने धेरै विद्यार्थीहरू छन्, तर उनीहरूलाई अध्ययन गर्न मन लाग्दैन। यदि तपाई परीक्षामा राम्रो अंक लिएर उत्तीर्ण हुन चाहनुहुन्छ भने लगनशील भएर अध्ययन गर्नु अति आवश्यक छ। आजको परिवेशमा पढाइबाट ध्यान हट्ने एउटा साधारण कारण हुन्थ्यो र त्यो हो मन विचलित हुनु। विद्यार्थीहरूलाई अध्ययनबाट विचलित गर्ने कुराहरूमा मुख्यतया सामाजिक सञ्जाल वेबसाइटहरू, साथीहरू, परिवार, शोर, अनलाइन गेमहरू, आदि समावेश छन्। सायद तपाईलाई पनि यस्तै हुन्छ।

१. अध्ययनका लागि उपयुक्त ठाउँ बनाउनुहोस्

तपाईको पढाइ तपाईको परिवेश र परिवेशमा भर पर्छ। त्यसैले सही ठाउँ छनोट धेरै महत्त्वपूर्ण छ। ठाउँ छनोट गर्दा यी कुरामा ध्यान दिनुहोस्। अध्ययनको लागि शान्त वातावरण हो। बस्नको लागि राम्रो कुर्सी र टेबल राख्नुहोस्। पुस्तकहरू राम्रोसँग राख्ने सुविधा हुनुपर्छ। त्यो कोठा बाहिर “डिस्टर्ब नगर्नुहोस्” बोर्ड राख्नुहोस्। अध्ययन गर्दा, परिवारका सदस्यहरूलाई बारम्बार आफ्नो कोठामा नआउन भन्नुहोस्।

२. अध्ययनलाई आफ्नो नियमित कार्यशैली बनाउनुहोस्

अध्ययनको लागि योजना बनाउनु महत्त्वपूर्ण छ। एकाग्रतासँग तपाईं अध्ययन गर्न यस्तो योजना बनाउन सक्नुहुन्छ। हरेक दिन अध्ययन गर्नको लागि समय तालिका बनाउनुहोस् र सोही अनुसार अध्ययन गर्नुहोस्। अध्ययनलाई दैनिक कामबाट अलग नठान्नुहोस्। अध्ययन गर्न सधैं उत्साहित हुनुहोस्। लगातार ४५ मिनेटभन्दा बढी अध्ययन नगर्नुहोस्। पढ्न सजिलो समय अनुसार आफ्नो समय चार्ट बनाउनुहोस्।

३. विचलित पर्ने उपकरणहरू टाढा राख्नुहोस्

यदि तपाईं लामो समयसम्म अध्ययन गर्न चाहनुहुन्छ भने सबैभन्दा पहिले ध्यान भंग गर्ने कुराहरूबाट टाढा रहनुहोस्। किनकी यी कुराहरुका कारण तपाईले आफ्नो बहुमूल्य समय बर्बाद गर्नुहुन्छ र पढाईमा सिकेको पाठ बिर्सनुहुन्छ। त्यसैले यदि तपाईं पढ्न चाहनुहुन्छ भने यी इलेक्ट्रोनिक उपकरणहरूबाट टाढा रहनुहोस्।

४. राम्ररी पढ्नुहोस्

यदि तपाइँ तपाइँको पाठ्यक्रम बुझ्न र याद गर्न चाहानुहुन्छ भने तपाइँ तपाइँको पाठ्यक्रम लाई राम्ररी मार्फत जान आवश्यक छ। जब तपाइँ अध्ययन गर्नुहुन्छ, पहिले लक्ष्य सेट गर्नुहोस् र जब लक्ष्य पूरा हुन्छ, तपाइँको कडा परिश्रमको लागि आफैलाई बधाई दिनुहोस्। सधैं सकारात्मक विचारहरूसँग जोडिनुहोस् र खाली समयमा राम्रो प्रेरणादायक पुस्तकहरू पढ्नुहोस्। काम गर्दा पढ्दा पनि बुझेर पढ्नु पर्छ।

५. अनुशासित हुनुपर्छ

अनुशासन पनि दीर्घकालीन अध्ययनको आधारहरू मध्ये एक हो। यदि तपाइँ पढाइमा ध्यान केन्द्रित गर्न चाहनुहुन्छ भने, अनुशासन कायम राख्नु धेरै महत्त्वपूर्ण छ। तपाईको दिमाग एक तर्फबाट अर्कोतिर जान थाल्छ, तर अनुशासन त्यो चीज हो जसले तपाईलाई ध्यानपूर्वक पढ्न मद्दत गर्दछ। त्यसैले जब जब तपाइँको ध्यान भटकाउन थाल्छ, यसलाई रोक्नुहोस् र तपाइँको समय तालिकामा ध्यान केन्द्रित गर्नुहोस्। यसका लागि आफ्नो अध्ययन गर्ने ठाउँमा एउटा कागजमा “म पढ्दा पढाइमा मात्र ध्यान दिनेछु, केही गर्दिनँ” लेखेर टाँस्नुहोस्। अध्ययनलाई बोझ नभई रमाइलोको रूपमा व्यवहार गर्नुहोस्।

६. आराम गर्ने समय राख्नुहोस्

यदि तपाईंले कुनै पनि काम नरोकाइ गर्नुभयो भने, त्यो तपाईंलाई बोझ जस्तो लाग्न थाल्छ। त्यसैले पढाइको बीचमा ब्रेक हुनु धेरै महत्त्वपूर्ण छ। ब्रेक राम्रो कुरा हो भनी सोच्नुहोस् र त्यस समयमा केहि सकारात्मक काम गर्नुहोस् ताकि तपाईले पढाइको क्रममा याद गरेको कुरा बिर्सनुहुन्न। तपाईंले प्रत्येक ४५-६० मिनेटमा ५-१० मिनेटको ब्रेक लिनु पर्छ, यसले दिमागलाई ताजा राख्छ।

६. आफ्नो प्रगतिको निगरानी

तपाईंले आफ्नो अध्ययन सुधार गर्दा आफ्नो प्रगति जाँच गर्नुहोस्। यसले तपाईंलाई निश्चित रूपमा उत्प्रेरित गर्नेछ र तपाईं राम्रोसँग अध्ययन गर्न सक्षम हुनुहुनेछ। यसका लागि आफैलाई प्रश्न सोध्नुहोस् कि तपाईंले आफ्नो लक्ष्य हासिल गर्नुभयो कि भएन भने, भएन भने किन।

८. आफ्नो शरीरको ख्याल राख्नुहोस्

सबै विद्यार्थीहरूको अध्ययन गर्ने तरिका र समय फरक हुन्छ। कोही मानिस बिहान राम्रोसँग अध्ययन गर्छन् वा आफ्नो काममा राम्रो हुन्छन् भने कोहीलाई राती राम्रोसँग अध्ययन गर्न मनपर्छ। तपाईंले आफ्नो शरीरलाई बुझ्नु पर्छ कि जब तपाईंको दिमागले धेरै पढ्न चाहन्छ, रातमा वा दिनमा। सही समयमा सहि काम गर्नुलाई सफलता भनिन्छ।

९. राम्रोसँग सुत्नु आवश्यक

राम्रो निद्रा लगनशीलतापूर्वक अध्ययन गर्नको लागि धेरै महत्त्वपूर्ण छ। जब एक व्यक्ति राम्रोसँग सुत्छ, उसको हार्मोनहरू ठीकसँग विनियमित हुन्छन् जसले दिमागलाई बलियो बनाउँछ र शरीरलाई पनि आराम दिन्छ। यसले विद्यार्थीहरूलाई सिकेका पाठहरू सम्झन मद्दत गर्छ। थकित शरीरको साथ यो धेरै गाह्रो हुन्छ र कहिलेकाहीं पढाइमा ध्यान दिन वा ध्यान दिन असम्भव हुन्छ। त्यसैले आवश्यकता अनुसार राती ७–८ घण्टा निदाउनु पर्छ।

१०. पौष्टिक खाना खानुहोस्

स्वस्थ रहन र अध्ययन गर्न पनि राम्रो खाना आवश्यक छ। राम्रा फलफूल, तरकारी र अन्नको सेवनले मस्तिष्कको शक्ति बढाउँछ। पौष्टिक र सन्तुलित आहारले पनि अध्ययनमा मद्दत गर्छ। धेरै बोसो, मीठो, कार्बोहाइड्रेट युक्त खाना नखानुहोस् किनभने यसले तपाईंको शरीरलाई हानि पुर्‍याउँछ।