राष्ट्रीय गणित दिवस, महान गणितज्ञ श्रीनिवास रामानुजन को स्मरण

भारतमा हरेक वर्ष २२ डिसेम्बर का दिन राष्ट्रीय गणित दिवस मनाइन्छ। यो दिवस महान भारतीय गणितज्ञ श्रीनिवास अयंगर रामानुजनको जयन्तीको अवसरमा मनाइने गरिन्छ। रामानुजनको जन्म २२ डिसेम्बर १८८७ मा तमिलनाडुको इरोडमा भएको थियो।
भारत सरकारले सन् २०१२ मा गणित क्षेत्रमा रामानुजनले पुर्‍याएको असाधारण योगदानको सम्मान गर्न तथा युवापुस्तामा गणितप्रतिको रुचि विकास गर्ने उद्देश्यले यस दिनलाई राष्ट्रिय गणित दिवसको रूपमा घोषणा गरेको हो।
रामानुजन संख्या सिद्धान्त, अनन्त श्रेणी, निरन्तर भिन्न (कन्टिन्युअस फ्र्याक्सन) तथा गणितीय विश्लेषणमा आफ्नो महत्वपूर्ण योगदानका लागि विश्वप्रसिद्ध छन्। औपचारिक गणितीय शिक्षा नपाए पनि उनले विकास गरेका सूत्र र सिद्धान्तहरू आज पनि आधुनिक गणित, कम्प्युटर विज्ञान तथा भौतिकशास्त्रमा अत्यन्त उपयोगी साबित भएका छन्। उनको प्रतिभा, कल्पनाशक्ति र कठोर परिश्रम आजका विद्यार्थी र अनुसन्धानकर्ताहरूका लागि प्रेरणाको स्रोत बनेको छ।
राष्ट्रिय गणित दिवसको अवसरमा भारतभरका विद्यालय, कलेज तथा विश्वविद्यालयहरूमा गणितसँग सम्बन्धित सेमिनार, क्विज, कार्यशाला तथा विभिन्न प्रतियोगिताहरू आयोजना गरिन्छ। यस दिवसको मुख्य उद्देश्य विद्यार्थीहरूलाई गणितको महत्त्वबारे सचेत गराउनु र गणित केवल संख्याको खेल होइन, जीवन र विज्ञानको आधार हो भन्ने सन्देश दिनु हो।
आजकै दिनका महत्वपूर्ण घटनाहरू:
१२४१ – मंगोल शासक हुलागु खानका प्रमुख लेफ्टिनेन्ट बहादुर तैरले लाहोर कब्जा गरे।
१८४३ – रवीन्द्रनाथ ठाकुरका पिता देवेन्द्रनाथ ठाकुर ब्राह्म समाजमा सामेल भए।
१८५१ – भारतमा पहिलो मालवाहक रेल रुडकी र पिरनबीच सञ्चालनमा आयो।
१८८२ – थोमस एडिसनद्वारा बनाइएको विद्युत् बल्बले पहिलो पटक क्रिसमस ट्री सजाइयो।
१९१० – संयुक्त राज्य अमेरिकामा पहिलो पटक हुलाक बचत प्रमाणपत्र जारी गरियो।
१९४० – मानवेन्द्रनाथ रायले रेडिकल डेमोक्रेटिक पार्टीको स्थापना गर्ने घोषणा गरे।
१९४१ – मार्शल टिटोले युगोस्लाभियामा नयाँ सैनिक ब्रिगेड गठन गरे।
१९४१ – अमेरिकी राष्ट्रपति फ्र्याङ्कलिन डी. रुजवेल्ट र बेलायती प्रधानमन्त्री विन्स्टन चर्चिल दोस्रो विश्वयुद्धबारे छलफल गर्न वाशिंगटनमा भेटे।
१९४७ – इटालियन संसदले नयाँ संविधान अपनायो।
१९५७ – ओहायोको कोलम्बस चिडियाखानामा ‘कोलो’ नामक गोरिल्लाको जन्म भयो, जुन चिडियाखानामा जन्मिएको पहिलो गोरिल्ला थियो।
१९६१ – संयुक्त राज्य अमेरिकाले नेभाडामा आणविक परीक्षण गर्‍यो।
१९६६ – जवाहरलाल नेहरू विश्वविद्यालय (जेएनयू), नयाँ दिल्ली, भारतीय संसदको ऐनअन्तर्गत स्थापना भयो।
१९७१ – तत्कालीन सोभियत संघले भूमिगत आणविक परीक्षण गर्‍यो।
१९७५ – प्रख्यात संगीतकार वसन्त देसाईको निधन भयो।
१९७८ – थाइल्याण्डले नयाँ संविधान अपनायो।
१९८९ – रोमानियाका राष्ट्रपति निकोले चाउसेस्कु पदच्युत भए र भाग्ने क्रममा पक्राउ परे।
२००२ – लागूऔषध दुरुपयोगविरुद्ध सार्क देशका गैरसरकारी संस्थाहरूको तीनदिने बैठक काठमाडौंमा सुरु भयो।
२००५ – इरानले विषालु ग्यास प्रयोग गरी हजारौँ इरानीको हत्या गरेको आरोपमा सद्दाम हुसेनमाथि मुद्दा चलाउन माग गर्‍यो।
२००६ – भारत र पाकिस्तानले स्थानीय सरकारस्तरको सहकार्यका लागि संयुक्त कार्यसमूह गठन गरे।
२००७ – फ्रान्सेली गुयाना स्थित घोस अन्तरिक्ष केन्द्रबाट प्रक्षेपण गरिएको एरियन रकेटले दुई उपग्रह कक्षमा स्थापित गर्‍यो।
२००८ – सशस्त्र सेनाको तलब विसंगति समाधानसम्बन्धी मन्त्रीसमूहले प्रधानमन्त्री मनमोहन सिंहलाई प्रतिवेदन बुझायो।
२०१० – अमेरिकी राष्ट्रपति बाराक ओबामाले सेनामा समलैंगिकहरूलाई सेवा गर्न अनुमति दिने कानुनमा हस्ताक्षर गरे।
आज जन्मिएका व्यक्तित्वहरू:
१६६६ – गुरु गोविन्द सिंह, सिख धर्मका दशौँ तथा अन्तिम गुरु
१८६६ – मौलाना मजहरुल हक, स्वतन्त्रता सेनानी
१८८७ – श्रीनिवास अयंगर रामानुजन, महान भारतीय गणितज्ञ
१९४८ – पंकज सिंह, समकालीन हिन्दी कवि
आज निधन भएका व्यक्तित्वहरू:
१९५८ – तारकनाथ दास, भारतीय क्रान्तिकारी
१९७५ – वसन्त देसाई, प्रख्यात भारतीय संगीतकार
२०१४ – माधवी सरदेसाई, कोंकणी साहित्यिक पत्रिका ‘जाग’ की सम्पादक