एआई–सक्षम शल्य–मोडेलिङमार्फत रोबोटिक–सहायित चिकित्साको अर्को युगतर्फ

खड्गपुर: भारतको पहिलो तथा सबैभन्दा ठूलो भारतीय प्रौद्योगिकी संस्थान आईआईटी खड्गपुरले इंट्यूटिभ फाउन्डेसनसँगको साझेदारीमा यस नवीन अनुसन्धान कार्यक्रमको घोषणा गरेको छ। इंट्यूटिभ फाउन्डेसन एक गैर-नाफामुखी संस्था हो, जसलाई इंट्यूटिभ सर्जिकलले वित्तीय सहयोग प्रदान गर्छ—यो संस्था न्यूनतम इनभेसिभ चिकित्साको क्षेत्रमा विश्वव्यापी प्रविधिगत अग्रणी तथा रोबोटिक-सहायित शल्य-चिकित्साको अग्रदूत हो।
यस पहलको उद्देश्य शल्य-चिकित्सा सेवाका व्यापक डिजिटल मोडेलहरू विकास गर्नु हो, जसले भविष्यमा रोबोटिक-सहायित प्रक्रियाका लागि थप विश्वसनीय सुरक्षा-मार्गदर्शन, एआई-सक्षम निर्णय-सहायता तथा जिम्मेवार प्रारम्भिक स्वचालनको आधार तयार गर्नेछ। समयक्रममा, यी प्रगतिहरूले शल्य-चिकित्सकहरूलाई बढी आत्मविश्वास र एकरूपताका साथ कार्य गर्न सहयोग गर्ने अपेक्षा गरिएको छ, जसका माध्यमबाट मानकीकृत र पूर्वानुमेय शल्य-प्रक्रियाबाट बिरामीका उत्कृष्ट परिणाम सुनिश्चित गर्न सकिनेछ।
यी मोडेलहरूको परीक्षणका लागि आईआईटी खड्गपुरले दा भिन्ची अनुसन्धान किट प्रयोग गर्नेछ। यो एक गैर-नैदानिक अनुसन्धान प्लेटफर्म हो, जसले डिजिटल मोडेलहरूलाई भौतिक रोबोटिक गतिसँग जोड्छ। यसमार्फत फ्यान्टम मोडेल, कृत्रिम ऊतक तथा शारीरिक संरचनात्मक मोडेलहरूको प्रयोग गरी प्रारम्भिक स्वचालन मोड्युलहरूको विकास र परीक्षण सम्भव हुनेछ। सबै परीक्षणहरू नियन्त्रित प्रयोगशाला वातावरणमा गरिनेछन् र यसमा कुनै पनि प्रकारको मानव शल्य-क्रिया समावेश हुने छैन।
यो कार्य बहु-विषयक अनुसन्धान टोलीको मार्गदर्शनमा भइरहेको छ र कोलकातास्थित नील रतन सरकार मेडिकल कलेज तथा अस्पतालसँग आईआईटी खड्गपुरको दीर्घकालीन सहकार्यद्वारा समर्थित छ। वास्तविक नैदानिक परिस्थितिमा कोलेसिस्टेक्टोमी (पित्तथैलीलाई शल्य-क्रियामार्फत हटाउने प्रक्रिया) को विस्तृत प्रलेखन गर्दै, अनुसन्धानकर्ताहरूले शल्य-प्रक्रिया कसरी सम्पन्न हुन्छ भन्ने गहिरो बुझाइ विकास गर्नेछन्। यसले डिजिटल मोडेलहरूलाई अझ परिष्कृत गर्न र सहायक उपकरणहरूले सबैभन्दा बढी प्रभाव पार्न सक्ने क्षेत्रहरूको पहिचान गर्न सहयोग पुर्‍याउनेछ।
आईआईटी खड्गपुरका निर्देशक प्रोफेसर सुमन चक्रवर्तीले भन्नुभयो, “यो कार्यक्रम शल्य-चिकित्सा सेवासँग सम्बन्धित जटिल चुनौतीहरूको समाधानका लागि शैक्षिक जगत, चिकित्सक र विश्वव्यापी प्रविधि साझेदारहरूबीचको सहकार्यको शक्ति प्रदर्शन गर्छ। इंट्यूटिभ फाउन्डेसन र हाम्रा नैदानिक साझेदारहरूसँग नजिकबाट काम गर्दै हामी अभियांत्रिकी विज्ञानलाई वास्तविक शल्य-विशेषज्ञतासँग जोडिरहेका छौँ, ताकि साझा गर्न सकिने, प्रमाणित गर्न सकिने र सामूहिक रूपमा अघि बढाउन सकिने ज्ञान विकास होस्। यस्ता साझेदारियाँ शल्य-सुरक्षा सुदृढ गर्न र विश्वभरका बिरामीका राम्रो परिणाम सुनिश्चित गर्न अत्यन्त आवश्यक छन्।”
आईआईटी खड्गपुरका एसोसिएट प्रोफेसर देबदूत शीटले भन्नुभयो,
“हाम्रो मुख्य उद्देश्य शल्य-प्रक्रियाहरूलाई यस्ता रूपमा प्रलेखित गर्नु हो, जसलाई कम्प्युटेशनल प्रणालीहरूले बुझ्न सकून्। सम्पूर्ण शल्य-यात्राका क्रममा शल्य-चिकित्सकहरूले लिएका निर्णयहरूको विश्लेषण गरेर हामी ती बिन्दुहरूको पहिचान गर्न सक्छौँ, जहाँ लक्षित सुदृढीकरण वा मार्गदर्शनले सुरक्षा अझ बलियो बनाउन सक्छ। यी संरचित मोडेलहरूले सरल र अत्यधिक दोहोरिने चरणहरूको पनि पहिचान गर्छन्, जसलाई नियन्त्रित वातावरणमा विश्वसनीय रूपमा स्वचालित गर्न सकिन्छ। यसको उद्देश्य शल्य-चिकित्सकहरूलाई जटिल निर्णय-निर्माणमा बढी ध्यान केन्द्रित गर्न सक्षम बनाउनु हो, जबकि मानकीकृत कार्यहरू समान सटीकताका साथ सम्पन्न हुन सकून्।”
यी प्रयासहरूमा आईआईटी खड्गपुरका प्रोफेसर पार्थ प्रतिम चक्रवर्ती र प्रोफेसर शुभमय मण्डल पनि सहभागी छन्।
अपेक्षित प्रमुख परिणामहरू:
पहिलो, शल्य-प्रक्रियाको एक पूर्ण डिजिटल पदचिन्ह, जसले एआई-सञ्चालित प्रणालीहरूलाई निदान विवरण, योजनाबद्ध परिदृश्य, शल्य-क्रियाकालीन अवस्था तथा रोग-उपचारपछिका तथ्याङ्कहरू एकीकृत गर्न सक्षम बनाउनेछ। यसले सुरक्षित प्रविधिहरूको पहिचान, विचलनहरूको विश्लेषण तथा जटिलताका स्रोतहरू पत्ता लगाउन सहयोग पुर्‍याउनेछ।
दोस्रो, चयनात्मक स्वचालनको जिम्मेवार परिचय। जब नक्साङ्कित कार्यप्रवाहहरूले सरल, सुरक्षित र अत्यधिक दोहोरिने चरणहरूको पहिचान गर्नेछन्, तब लक्षित स्वचालन मोड्युलहरूले शल्य-चिकित्सकहरूलाई नियमित कार्यमा सहयोग पुर्‍याउनेछन् र उनीहरूलाई उच्च-स्तरीय निर्णय-निर्माणमा ध्यान केन्द्रित गर्न सक्षम बनाउनेछन्।
इंट्यूटिभ फाउन्डेसनकी अध्यक्ष डा. क्याथरिन मोहरले भन्नुभयो,
“दा भिन्ची अनुसन्धान किट शैक्षिक अनुसन्धानका लागि एक महत्वपूर्ण स्रोत बनेको छ, जसको प्रयोग ११ देशका ४१ विश्वविद्यालयमा रहेका ४० अभियांत्रिकी समूहहरूले शल्य-रोबोटिक्ससम्बन्धी नयाँ प्रश्नहरूको अन्वेषण गर्न गरिरहेका छन्। गैर-नैदानिक प्रणाली उपलब्ध गराएर हामी युवा अभियन्ता र डिजाइनरहरूको अर्को पुस्तालाई बिरामीसम्म पुग्नुअघि नै सुरक्षित र व्यवस्थित रूपमा प्रारम्भिक अवधारणाहरू परीक्षण गर्न सक्षम बनाउँछौँ। आईआईटी खड्गपुरजस्ता संस्थाहरूले यस प्लेटफर्म प्रयोग गरी रोबोटिक-सहायित शल्य-चिकित्साको भविष्यबारे कठोर वैज्ञानिक अनुसन्धान गर्नु अत्यन्त उत्साहजनक छ।”
यस पहलप्रति टिप्पणी गर्दै इंट्यूटिभ इन्डियाका उपाध्यक्ष तथा महाप्रबन्धक रोहित महाजनले भन्नुभयो,
“इंट्यूटिभ न्यूनतम इनभेसिभ उपचार क्षेत्रमा वैज्ञानिक प्रगतिलाई अघि बढाउने शैक्षिक अनुसन्धानको समर्थन गर्न प्रतिबद्ध छ। दा भिन्ची अनुसन्धान प्लेटफर्ममार्फत विश्वविद्यालयहरूले रोबोटिक-सहायित शल्य-चिकित्साको भविष्यलाई गति दिने नयाँ अवधारणाहरूको अन्वेषण गर्न सक्छन्। शल्य-सूचना विज्ञान र रोबोटिक्समा आईआईटी खड्गपुरको विशेषज्ञताले यसलाई एक मूल्यवान साझेदार बनाएको छ। हामी अनुसन्धान विचारहरूलाई प्रभावकारी रूपमा व्यवहारिक प्रयोगमा रूपान्तरण गर्न संस्थासँग सहकार्य गर्न पाउँदा प्रसन्न छौँ।”
यो कार्यक्रम शल्य-सुरक्षा, डिजिटल प्रलेखन र जिम्मेवार स्वचालनको क्षेत्रमा विश्वव्यापी विमर्शमा योगदान दिने भारतको बढ्दो क्षमतालाई प्रतिबिम्बित गर्छ। नैदानिक अन्तर्दृष्टि, कम्प्युटेशनल मोडेलिङ र कठोर प्रयोगात्मक परीक्षणलाई एकसाथ ल्याउँदै, आईआईटी खड्गपुरको उद्देश्य रोबोटिक-सहायित शल्य-चिकित्साको भविष्यलाई मार्गदर्शन गर्ने वैज्ञानिक सिद्धान्तहरू परिभाषित गर्न योगदान गर्नु हो।