अन्तर्राष्ट्रिय पुरुष दिवस हरेक वर्ष नोभेम्बर १९ मा मनाइन्छ। यो दिन समाज, परिवार र राष्ट्र निर्माणमा पुरुषहरूको महत्त्वपूर्ण योगदानको सम्मान गर्न समर्पित छ। यो दिनले पुरुषहरूको स्वास्थ्य, मानसिक कल्याण, लैङ्गिक समानता र सकारात्मक पुरुष आदर्शहरूलाई प्रवर्द्धन गर्ने लक्ष्य राखेको छ।
यो दिनले हामीलाई सम्झाउँछ जसरी महिलाका मुद्दाहरू महत्त्वपूर्ण छन्, त्यसरी नै पुरुषका चुनौतीहरू र भावनाहरूलाई बुझ्नु र समर्थन गर्नु पनि उत्तिकै महत्त्वपूर्ण छ। अन्तर्राष्ट्रिय पुरुष दिवसको विचार पहिलो पटक १९९९ मा वेस्ट इन्डिजका प्राध्यापक डा. जेरोम टेलक्सिङले प्रस्ताव गरेका थिए। उनले आफ्नो बुबाको जन्मदिनबाट प्रेरित भएर यो दिन रोजे र विश्वलाई भने पुरुषका मुद्दाहरू र उनीहरूको कल्याण महिला र बालबालिकाहरू जस्तै छलफलको योग्य छ। आज बिश्वाका धेरै देशहरूमा जागरूकता कार्यक्रमहरू आयोजना गरिन्छ।
पुरुष दिवस किन मनाइन्छ?:
अन्तर्राष्ट्रिय पुरुष दिवसको उद्देश्य पुरुषहरूको स्वास्थ्य, कल्याण र समाजमा उनीहरूको योगदानलाई मान्यता दिनु हो। यो दिनले हामीलाई सम्झाउँछ पुरुषहरूले पनि धेरै चुनौतीहरूको सामना गर्छन्, चाहे त्यो शारीरिक स्वास्थ्य होस्, मानसिक तनाव होस्, वा सामाजिक अपेक्षाहरू। यस अवसरको सन्देश यो हो समानता र सम्मान सबैको लागि हो, र पुरुषहरूले पनि सन्तुलित, सुरक्षित र सहयोगी वातावरण पाउनुपर्छ। पुरुषहरूलाई समर्पित: आफ्ना समस्याहरूलाई कुनामा कैद गरेर, तपाईंले आफ्नो खुशीलाई मुक्त गर्नुहुन्छ। आफ्ना आवश्यकताहरू बिर्सेर, तपाईं सबैको ख्याल राख्नुहुन्छ। सरलता र सीधापन महिलाहरूमा मात्र होइन, पुरुषहरूमा पनि पाइन्छ; मैले यो तपाईंबाट सिकेको छु। तपाईं बिना परिवारहरू अपूर्ण छन्, सारा संसारले यसलाई स्वीकार गरेको छ। संघर्षलाई आफ्नो जीवन बनाएर, तपाईं दिनरात सँगै काम गर्नुहुन्छ। आफ्ना समस्याहरूलाई कुनामा कैद गरेर, तपाईं आफ्नो खुशीलाई मुक्त गर्नुहुन्छ। आमाबाबुको जिम्मेवारीदेखि लिएर आफ्ना छोराछोरीको शिक्षासम्म, दिदीबहिनीको सम्मानदेखि लिएर श्रीमतीको आत्मसम्मानदेखि लिएर भाइको जिद्दीदेखि लिएर समाजको पाखण्डसम्म, तपाईं अलमलमा नपरीकन हरेक चुनौतीलाई सहनुहुन्छ। तपाईं मात्र एक हुनुहुन्छ जसले सबैलाई माया गर्नुहुन्छ, आफूलाई एक्लै छोडेर। सन्तुलित समाज तब मात्र निर्माण गर्न सकिन्छ जब दुबै लिङ्गलाई साझेदार मानिन्छ – प्रतिद्वन्द्वी होइन।
पुरुषहरूलाई कठोरताको अपेक्षाबाट मुक्त गर्नुपर्छ र भावनात्मक प्राणीको रूपमा बुझ्नुपर्छ। तिनीहरूको आँखामा आँसु कमजोरीको होइन, करुणाको प्रतीक हो। यो दिनले हामीलाई पुरुषहरूको शारीरिक र मानसिक स्वास्थ्यको बारेमा खुलेर छलफल गर्न, सकारात्मक पुरुष आदर्शहरूलाई पहिचान गर्न र समावेशी समाज सिर्जना गर्न प्रेरित गर्दछ जहाँ पुरुष र महिला दुवै डर वा पूर्वाग्रह बिना फस्टाउन सक्छन्। शताब्दीयौंदेखि, पुरुषहरूले परिवार र राष्ट्रहरू निर्माणमा केन्द्रीय भूमिका खेलेका छन् – तिनीहरूले सुरक्षा गर्छन्, सहन्छन्, त्याग गर्छन् र अगाडि बढ्छन्।
तर तिनीहरू पनि सहानुभूति, समर्थन र सम्मानको योग्य छन्। एक साँच्चै मानवीय र सन्तुलित समाज तब मात्र देखा पर्नेछ जब हामी महिलाहरूको पीडालाई दिने समान करुणाका साथ पुरुषहरूको मौन पीडा सुन्नेछौं। तब मात्र हामी लिङ्गको पर्वाह नगरी प्रत्येक व्यक्तिको मर्यादा र मानवताको सम्मान गर्ने संसारतर्फ अघि बढ्न सक्षम हुनेछौं।