ब्रिटेनमा दश जना वयस्कमध्ये एक जनाभन्दा बढीलाई मिर्गौलाको पत्थरी हुन्छ। यो अत्यन्तै पीडादायी र संक्रमण वा मिर्गौलाको कार्यमा बाधा पुर्‍याउन सक्छ।
मिर्गौलाको पत्थरी धेरै कारणले हुन सक्छ। यो आनुवंशिक वा निश्चित औषधिहरूको कारणले हुन सक्छ।
तर अनुसन्धानले खाने र पिउने बानीले पनि यसमा असर गर्न सक्ने देखाएको छ।
यसको अर्थ पत्थरीको समस्या भइसकेका व्यक्तिहरूले आफ्नो आहार परिवर्तन गरेर पुनरावृत्तिबाट बच्न सक्छन्।
ʻसाना ढुङ्गाʼ:
युनिभर्सिटी हस्पिटल्स बर्मिंघम एनएचएस फाउन्डेसन ट्रस्टका युरोलोजिकल सर्जन डा. इभो डुकिकले धेरैजसो मानिसलाई आफ्नो मिर्गौलामा पत्थरी भएको थाहा नहुने गरेको बताए।
उनले भने,ʻसाना ढुङ्गा कुनै पनि चाल बिना मिर्गौलामा रहन्छन् र कुनै लक्षण देखाउँदैनन्।ʼ
तर प्रायः कुनै अन्य कारणले अल्ट्रासाउन्ड वा सिटी स्क्यान गराएमा डाक्टरले साना पत्थर पत्ता लगाउँछन्।
दुखाइ सामान्यतया पेटको अगाडिको भागमा हुन्छ।
महत्त्वपूर्ण परिवर्तन:
डुकिकले मिर्गौलामा पत्थरी हुनुको सबैभन्दा ठूलो कारण पर्याप्त पानी वा तरल पदार्थ नपिउनु भएको बताए।
वास्तवमा जति कम पानी पिउनुहुन्छ मिर्गौलामा पत्थरी हुने सम्भावना त्यति नै बढी हुन्छ।
डुकिकले यो अवस्थाको इतिहास भएका व्यक्तिले दैनिक २ देखि २.५ लिटर पानी पिउन सिफारिस गर्छन्। यो अन्य पेय पदार्थ वा खानामा तरल पदार्थबाट अलग्गै हुन्छ।
कस्ता खानेकुराबाट बच्नुपर्छ?
ʻविशेषज्ञ र अनुसन्धानकर्ताहरूको कुन खानेकुराले विभिन्न प्रकारका मिर्गौलाको पत्थरी बन्न योगदान पुर्‍याउँछ भन्ने बारेमा फरक–फरक विचारहरू छन्,ʼडा. डुकिकले भने,ʻयस विषयमा अहिलेसम्म धेरै कम नियन्त्रित परीक्षण भएका छन्।ʼ
तर केही खानेकुराले पिसाबको रासायनिक संरचना परिवर्तन गर्न सक्छन्। यीनीहरूले या त ढुङ्गा बनाउने खनिजको मात्रा बढाउँछन् वा ढुङ्गा बन्नबाट रोक्ने तत्वलाई घटाउँछन्।
केही खानेकुरा बारम्बार वा धेरै मात्रामा खानुभयो भने मिर्गौलामा पत्थरी हुने जोखिम बढ्न सक्छ।
अक्सालेटले भरिपूर्ण खानेकुरा
डा. डुकिकले भने,ʻमिर्गौलाको पत्थरीको सबैभन्दा सामान्य प्रकार क्याल्सियम अक्सालेट हो। यी पत्थरी हुने मानिसले अक्सालेट (बिरुवाहरूमा पाइने प्राकृतिक रूपमा हुने यौगिक) युक्त खानेकुराको सेवन कम गर्नुपर्छ।ʼ
उनका अनुसार उच्च अक्सालेट सामग्री भएका केही खानेकुरा यस प्रकार छन्ः
₩ पालुङ्गो
₩ रूबार्ब
₩ बदाम
₩ केही अन्य बदाम
₩ निश्चित प्रकारका आलु र सिमी
डुकिकले यस प्रकारको पत्थरीको समस्या छ भने आफ्नो अक्सालेटको सेवन दैनिक १०० मिलीग्रामभन्दा कम राख्न सुझाव दिनुपर्छ।
नुनले भरिपूर्ण खाना:
डुकिकले उच्च नुनयुक्त आहारको अर्थ दैनिक ६ ग्रामभन्दा बढी नुन सेवन गर्दै हुनुहुन्छ भने एक प्रमुख जोखिम कारक हो।
नुनमा सोडियमको मात्रा धेरै हुन्छ। यसले गर्दा मिर्गौलाले पिसाबमा बढी क्याल्सियम उत्सर्जन गर्न बाध्य हुन्छ।
ʻपिसाबमा क्याल्सियमको यो उच्च मात्राले क्याल्सियममा आधारित पत्थरी बन्ने जोखिम धेरै गुणा बढाउँछ,ʼ डुकिक बताउँछन्।
त्यसैले आफ्नो आहारमा प्रशोधित र फास्ट फूडहरूको निगरानी गर्नु महत्त्वपूर्ण छ।
जनावरको प्रोटिन:
डा. डुकिकले अत्यधिक मात्रामा पशु प्रोटिन सेवन गर्नाले क्याल्सियम र युरिक एसिड दुवै पत्थरी बन्ने जोखिम बढ्न सक्ने बताए।
यसले पिसाबमा क्याल्सियम र युरिक एसिडको मात्रा बढाउँछ।
यो रातो मासु, कुखुरा, अण्डा र माछा जस्ता सबै प्रकारका पशु प्रोटिनहरूमा लागू हुन्छ।
डुकिकले बारम्बार मिर्गौलाको पत्थरीको समस्या हुन्छ भने दैनिक ४० देखि ५० ग्राम पशु प्रोटिन मात्र सेवन गर्नु राम्रो हुन्ने बताए।
फलफूल र तरकारी:
ʻफाइबर र फलफूलले भरिपूर्ण आहार खाने मानिसहरूलाई मिर्गौलाको पत्थरीको लागि अस्पताल भर्ना हुने जोखिम कम हुन्छ,ʼ डुकिक भन्छन्।
सामान्यतया दैनिक कम्तीमा पाँच पटक फलफूल र तरकारी खान सिफारिस गरिन्छ।
डा. डुकिकका अनुसार खाना वा पानीमा कागती वा कागतीको रस थप्नु पनि फाइदाजनक मानिन्छ। यसमा साइट्रेट हुन्छ, जुन प्राकृतिक पदार्थ हो। यसले पत्थरी बन्नबाट रोक्छ।
एनएचएसले प्रति लिटर पानीमा करिब ६० मिलिलिटर कागती वा कागतीको रस थप्न भन्छ।