नयाँ दिल्ली: यो इसरो र नासा बीचको आफ्नो प्रकारको पहिलो साझेदारी हो, र यो पनि पहिलो पटक हो कि इसरोको जीएसएलभी रकेटले ध्रुवीय उपग्रह प्रक्षेपण कक्षाको सट्टा सूर्य-समकालिक ध्रुवीय कक्षा (एसएसपीओ) मा उपग्रह राख्नेछ।
भारतीय अन्तरिक्ष अनुसन्धान संगठन (इसरो) ले बुधबार साँझ उपग्रह प्रक्षेपण गर्न गइरहेको छ। यो उपग्रह धेरै हिसाबले विशेष छ। यो उपग्रह निर्माण गर्न लगभग डेढ दशक लाग्यो र यो पनि पहिलो पटक हो कि भारतीय एजेन्सी इसरो र अमेरिकी अन्तरिक्ष एजेन्सी नासा ले संयुक्त रूपमा यो उपग्रह निर्माण गरेको छ। यस उपग्रहको नाम निसार (नासा -इसरो सिंथेटिक एपर्चर राडार उपग्रह) हो। यो उपग्रहको सफल प्रक्षेपणले अन्तरिक्षको क्षेत्रमा भारत र अमेरिकाको साझेदारीको सुरुवात गर्नेछ।
मिसन निसार के हो:
मिसन निसार अन्तर्गत, उपग्रहलाई सूर्य-समकालिक कक्षामा राखिनेछ, जहाँबाट सम्पूर्ण पृथ्वीको निगरानी गर्न सकिन्छ। निसार उपग्रह दुई अन्तरिक्ष एजेन्सीहरू बीचको एक दशकभन्दा बढीको मानव र प्राविधिक सीप साझेदारीको परिणाम हो। निसार उपग्रहको कुल तौल २,३९३ किलोग्राम छ र यो ५१.७ मिटर लामो छ। यो उपग्रह बुधबार साँझ ५.४० बजे जीएसएलभी -एफ १६ रकेटबाट प्रक्षेपण गरिनेछ। प्रक्षेपणको लागि काउन्टडाउन जुलाई २९ मा दिउँसो २.१० बजे सुरु भएको थियो। इसरो ले यो मिसनलाई धेरै चरणहरूमा विभाजन गरिएको बताएको छ। पहिलो चरण प्रक्षेपण हुनेछ। दोस्रो चरण अन्तरिक्षमा उपग्रहको तैनाथी हुनेछ, त्यसपछि उपग्रहलाई सञ्चालन गरिनेछ र त्यसपछि अन्तिम विज्ञान चरण त्यहाँ हुनेछ।
निसार मिसन किन विशेष छ:
इसरो ले पृथ्वीको अध्ययनको लागि पहिले पनि यस्ता मिसनहरू (रिसोर्ससत, रिसाट) पठाएको छ, तर तिनीहरू मुख्यतया भारतीय क्षेत्रमा केन्द्रित छन्। इसरो ले भन्यो कि निसार मिसनको उद्देश्य सम्पूर्ण पृथ्वीको अध्ययन गर्नु हो र यसले सम्पूर्ण विश्वको वैज्ञानिक समुदायलाई फाइदा पुर्‍याउनेछ। निसार उपग्रहले हिमालय र अन्टार्कटिका, उत्तरी र दक्षिण ध्रुवमा अवस्थित हिमनदीहरूमा जलवायु परिवर्तन, वनको अवस्था, पहाडको अवस्थामा परिवर्तन आदिको अध्ययन गर्नेछ। यसले अमेरिका र भारतीय वैज्ञानिक समुदायहरूको साझा चासोका क्षेत्रहरूमा जमिन र बरफको अवस्था, जमिनको पारिस्थितिक प्रणाली र समुद्री क्षेत्रहरूको अवस्थाको अध्ययन गर्न मद्दत गर्नेछ। यसले प्रकोपहरूको भविष्यवाणी गर्न पनि मद्दत गर्नेछ।
निसार मिसनको फाइदा के हुनेछ?
इसरोले भन्यो कि यो मिसन प्राविधिक रूपमा ८ देखि १० वर्षको अवधिको लागि काम गर्ने गरी डिजाइन गरिएको हो। निसार उपग्रहमा, नासा ले नासा को जेट प्रोपल्सन ल्याबमा दुई एल -ब्यान्ड क्यारियर डुअल फ्रिक्वेन्सी उपग्रहहरूको परीक्षण गर्‍यो। इसरो ले उपग्रहको एस -ब्यान्ड परीक्षण गर्‍यो। सूर्य सिंक्रोनस कक्षामा राखेपछि, उपग्रहलाई सञ्चालन गरिनेछ र पहिलो ९० दिनमा, उपग्रहको अवस्था कक्षामा जाँच गरिनेछ र यसको सञ्चालनको लागि तयारी गरिनेछ। यस उपग्रहमा स्वीपसार प्रविधि प्रयोग गरिएको छ, जसले पृथ्वीको उच्च रिजोल्युसन तस्बिरहरू लिन मद्दत गर्नेछ। यसले समुद्र र जमिनको बरफको अवस्था जाँच गर्न मद्दत गर्नेछ। यो उपग्रहले हरेक १२ दिनमा हिउँले ढाकिएका ठाउँहरूको तस्बिर लिनेछ। यो उपग्रह अभियानलाई इसरो र नासा दुवैका केन्द्रहरूले सहयोग गर्नेछन् र दुवै एजेन्सीहरूले तस्बिर खिच्न सहयोग गर्नेछन्। डाउनलोड गर्ने र त्यसपछि अन्य मानिसहरूलाई प्रसारित गर्ने काम गर्नेछ।