ढाका: मुहम्मद युनुसको अन्तरिम सरकारले बंगबंधु मुजिबुर रहमानले बंगलादेशलाई स्वतन्त्र गरेको मुक्ति युद्धको भावनामाथि निरन्तर आक्रमण गरिरहेको छ। भारतको चिन्ता स्वाभाविक छ कि मुक्ति युद्धको इतिहासलाई विकृत गरेर र पाकिस्तानसँगको निकटता बढाएर बंगलादेशको निर्माण भइरहेको छ। भूराजनीतिक क्षेत्रमा दुई देशको साझा भावनामा पर्ने क्षति बढी छ। भाषादेखि साहित्यसम्म, सिनेमादेखि संस्कृतिसम्म, पश्चिम बंगालको बंगलादेशसँग आध्यात्मिक सम्बन्ध छ।
हालै, विश्व प्रसिद्ध फिल्म निर्माता सत्यजित रे र बाल लेखक उपेन्द्र किशोर राय चौधरीको मयमनसिंहमा रहेको पुर्ख्यौली घर भत्काइँदैछ भन्ने समाचार प्रकाशित भएको छ। शताब्दी पुरानो घरको ऐतिहासिक र सांस्कृतिक सम्पदा अत्यन्त महत्त्वपूर्ण छ। अहिले भग्नावशेषमा परिणत भएको घर भत्काइएको खबर सार्वजनिक भएपछि पश्चिम बंगालकी मुख्यमन्त्री ममता बनर्जीले आक्रोश व्यक्त गरेकी छिन्। यसप्रति विदेश मन्त्रालयले पनि बंगलादेश सरकारसँग असन्तुष्टि व्यक्त गरेको छ। नयाँ दिल्लीले उपेन्द्र किशोरको घर पुनर्निर्माण गर्न मद्दत गर्न चाहेको पनि बताएको छ।
भारतको कडा अडानका कारण युनुस सरकारले घर भत्काउने कामलाई हालका लागि रोकेको छ। यद्यपि, बंगलादेशको विदेश मन्त्रालयले उक्त घर उपेन्द्र किशोरको नभएको दाबी गरेको छ। स्थानीय घरधनी शशिकान्त आचार्य चौधरीले घर बनाएका थिए। रोय परिवारको घर धेरै पहिले बेचिएको थियो। यद्यपि, यो दाबीको सत्यताको बारेमा युनुस सरकार भित्र असहमति छ।
युनुसको समयमा, बंगबंधुको ऐतिहासिक धनमोंडी घर अतिवादीहरूले भत्काए। कट्टरपन्थीहरूले सिराजगञ्जको कचरीबारीमा पनि आक्रमण गरे, जुन रवीन्द्रनाथ टैगोरको स्मृतिसँग सम्बन्धित छ। लालन फकीरको मन्दिरमा आक्रमण भएको थियो। अर्का प्रसिद्ध फिल्म निर्देशक ऋत्विक घटकको राजशाहीमा रहेको पुर्खाको घरमा आक्रमण भइरहेको छ। यी पृथक घटनाहरू होइनन्। बरु, भारतसँग सम्बन्धित सबै कुरा योजनाबद्ध रूपमा युनुस सरकारको क्रोधमा परेको छ। नयाँ बंगलादेशमा स्वतन्त्र विचारको लागि कुनै ठाउँ छैन भनेर व्याख्या गरिएको छ।
मुक्ति युद्धमा भारतको योगदानको कदर गर्दै बंगबंधुले बंगलादेश निर्माण गरेका आदर्शहरूलाई युनुस सेनाले निरन्तर रूपमा बुलडोजर चलाइ रहेको छ, जुन आदर्शमाथि बंगलादेश निर्माण गरिएको थियो, जुन दुई देशहरू बीचको मित्रताको बलियो भवन थियो। कहिले कट्टरपन्थी कट्टरपन्थीहरूको आवरणमा, कहिले राष्ट्रिय नागरिक पार्टीको आवरणमा, यो अराजक बंगलादेश पश्चिम बंगाल र भारतको सुरक्षाको लागि ठूलो चिन्ताको विषय हो। किनभने, यदि छिमेकीको घरमा आगो लाग्यो भने, यसको ज्वाला आफ्नै घरमा पुग्न बाध्य छ।
भारत विरुद्ध युनुस सरकारको अहंकारको एउटा मुख्य कारण शेख हसिनाको लागि नयाँ दिल्लीको सुरक्षित आश्रय हो। बंगलादेशको बारम्बार मागको बाबजुद पनि, केन्द्र सरकारले हसिनालाई ढाका सुम्पन सहमत भएको छैन। अर्कोतर्फ, पाकिस्तान र चीनसँगको निकटता निरन्तर बढाउँदै भारतलाई चारैतिरबाट घेर्ने योजनाहरू बनिरहेका छन्। एकातिर, प्रख्यात विद्वानहरूको घर भत्काएर र दंगाहरू गरेर दुई बंगालको सांस्कृतिक वातावरणमा आक्रमण भइरहेको छ, भने अर्कोतर्फ, भारतको पूर्वी भागमा सुरक्षालाई निरन्तर चुनौती दिएर भयानक अवस्था सिर्जना भइरहेको छ।
नयाँ दिल्लीले ढाकालाई कहिल्यै शत्रु मानेन। बरु, पाकिस्तान र रजाकार सेनाको आक्रमणबाट बंगलादेशलाई मुक्त गर्न अगाडि बढ्यो। इन्दिरा गान्धीको नेतृत्वमा भारतले त्यतिबेला विश्वका महाशक्तिहरूको रातो आँखालाई बेवास्ता गर्दै मुक्ति युद्धमा बंगलादेशलाई समर्थन गर्‍यो। बंगबन्धुले इन्दिरा गान्धी र भारतको योगदानलाई सधैं सम्मान गरेका छन्। मुजीबकी छोरीले पनि नयाँ दिल्लीसँग सधैं राम्रो सम्बन्ध कायम राखेकी छिन्।
तर परिवर्तनशील बंगलादेशमा, त्यो इतिहासलाई कुल्चँदैछ। जातीय नागरिक पार्टीले गोपालगञ्जबाट मुजीबको सम्झना मेटाउने दुस्साहस देखाएर अशान्तिको आगो निभाएको छ। यो अवस्थाले बंगलादेशलाई खराब समयमा धकेलेको छ। बंगलादेशमा यो अवस्था परिवर्तन नभएसम्म मुक्ति युद्धको भावना पुनर्स्थापित गर्न सम्भव छैन। र यदि मुक्ति युद्धको भावनालाई पुन: जागृत गर्न सकिएन भने, बंगलादेशमा स्वतन्त्र विचारलाई आफ्नो पखेटा फैलाउन गाह्रो हुनेछ।