नयाँ दिल्ली: विशेष सुविधाहरूका कारण तेजस लडाकु विमान विश्वभरका देशहरूको पहिलो रोजाइ बन्न थालेको छ। धेरै मामिलामा यसले सुखोई विमानहरूलाई पनि पार गरेको छ। यसको गुणका कारण यो सुखोई युद्ध विमान भन्दा पनि राम्रो छ। तेजस विमानमा अहिलेसम्म कुन कुन देशले चासो देखाएका छन्?

रक्षा विशेषज्ञ डा अभिषेक प्रताप सिंहले तेजस लडाकु विमान सुखोई विमानभन्दा हल्का हुने बताएका छन्। यो गुण हो जसले यसलाई सुखोईबाट अलग गर्दछ। तेजस विमानले आठदेखि नौ टनको यो भार बोक्न सक्छ। अर्थात तेजस विमान यति भारी मिसाइलसँग उड्न सक्षम छ। उनले भनेअनुसार यसको दोस्रो विशेषता यसको गति हो। हल्का तौल भएकाले यो शत्रुको विमानभन्दा छिटो उड्न सक्छ। यसको गति अर्थात् म्याच १.६ देखि १.८ सम्म छ। यो उच्च पहाडमा पनि उड्न सक्षम छ। यो ५२ हजार फिटको उचाइसम्म उड्न सक्छ। उनले भने, ‘एक तेजस मार्क १एलडाकु विमानको लागत ५५० करोड रुपियाँ छ, जुन सुखोई-३०एमकेआई  लडाकु विमान भन्दा १२० करोड रुपियाँ हो। एचएएलले सुखोई विमान पनि उत्पादन गर्छl’ उनी भन्छन्, ‘तेजस मार्क-१ए सुखोई-३० एमकेआई लडाकु विमान भन्दा पनि महँगो छ किनभने यसले इजरायलमा विकसित राडार जस्ता धेरै उन्नत आविष्कारहरू थपेको छ। यसबाहेक विमानमा स्वदेशी रूपमा विकसित राडार पनि छ। यो विमान हल्का छ र राम्रो फायरपावर छ। यो एक बहुकार्यात्मक लडाकू विमान होl’

तेजसमा प्रयोग गरिएको नयाँ प्रविधि ‘एक्टिभ इलेक्ट्रोनिकली स्क्यान्ड रडार’ अर्थात् क्रिटिकल अपरेशन क्षमता बियन्ड, भिजुअल रेन्ज (बीभीआर) मिसाइल, इलेक्ट्रोनिक वारफेयर सुइट र एयर रिफ्युलिङ क्षमताका लागि इलेक्ट्रोनिक रूपमा स्क्यान गरिएको रडारको व्यवस्था छ। तेजस जेट विमानले टाढाबाट दुश्मनको विमानलाई निशाना बनाउन सक्छ। यसमा शत्रुको राडारलाई चकित पार्ने क्षमता पनि छ। यसभन्दा बढी तौल भएको सुखोई विमान जत्तिकै हतियार र मिसाइलले तेजस विमान उड्न सक्छ। तेजसले २३७६ किलोमिटर प्रतिघण्टाको गतिमा उड्न सक्छ। यो ४५.४ फिट लामो १४.९ फीट उचाई छ। यसको कुल वजन १३५०० किलो छ। विशेष कुरा यो हो कि यो केवल ४६० मिटरको एकदम छोटो रनवेबाट पनि उड्न सक्छ। यो एक सुपरसोनिक फाइटर जेट हो, जसले सबैभन्दा खतरनाक ब्रह्मोस मिसाइल बोक्न सक्छ। भारतीय वायुसेनाको बेडामा लडाकु विमानको अभाव भएको बेला उनले भने। तेजस विमानले आशाको नयाँ किरण ल्याएको छ। स्वदेशी कम्पनीले पार्टपुर्जा बनाउने भएकाले ठूलो मात्रामा रोजगारी सृजना हुने उनको भनाइ छ।

हिन्दुस्तान एरोनटिक्स लिमिटेड (एचएएल) द्वारा निर्मित तेजस एक बहु-भूमिका लडाकू विमान हो जुन उच्च जोखिम वातावरणमा संचालन गर्नसक्ने क्षमता हो। तेजस विमानको यो परियोजनाको शिलान्यास सन् १९८३ मा नै भएको थियो। त्यस स्पिकरको लागि यसको कुल लागत मात्र ५६० करोड रुपियाँ थियो। पछिल्लो दुई दशकमा यसको लागत बढेको छ। तेजसले आफ्नो पहिलो उडान जनवरी २००१ मा गरेको थियो। यो विमानलाई सन् २०१६ मा मात्रै भारतीय वायुसेनाको स्क्वाड्रनमा समावेश गरिएको थियो। रक्षा राज्यमन्त्री अजय भट्टले तेजस विमानमा चासो देखाउने अन्य दुई देश अर्जेन्टिना र इजिप्ट रहेको बताएका छन्। मलेसियाले आफ्नो पुरानो रुसी मिग-२९ लडाकु विमानहरू प्रतिस्थापन गर्न तेजस विमान खरिद गरिरहेको छ। भट्टले एलसीए विमानमा चासो देखाउने देशमा अर्जेन्टिना, अष्ट्रेलिया, इजिप्ट, अमेरिका, इन्डोनेसिया र फिलिपिन्स रहेको बताए।