वासिङ्टन: विश्वको सबैभन्दा शक्तिशाली ज्वालामुखी विष्फोटले वायुमण्डलमा पानीको वाफ यति धेरै विस्फोट गरेको छ कि यसले पृथ्वीको सतहलाई अस्थायी रूपमा गर्मी बनाउने सम्भावना छ। यो जानकारी नासाको स्याटेलाइटको डाटाबाट प्राप्त भएको छ। जब १५ जनवरीमा पानीमुनि हुङ्गा टोंगा-हुंगा हापाई ज्वालामुखी विस्फोट भयो, यसले सुनामी र सोनीक ब बूम उत्पन्न गर्यो। यस विस्फोटले जलवाष्पको एक विशालकाय समताप मण्डलमा  पठायो जुन पृथ्वीको सतहदेखि १२ देखि ५३ किमीबीच स्थित छ। नासाको स्याटेलाइटबाट प्राप्त जानकारीअनुसार यो पानी ५८,००० ओलम्पिक आकारका स्विमिङ पूलहरू भर्न पर्याप्त थियो। नासाको औरा स्याटेलाइटमा रहेको माइक्रोवेभ लिम्ब साउन्डर इन्स्ट्रुमेन्टले यो जानकारी संकलन गरेको हो। यो उपग्रहले पानीको भाप, ओजोन र अन्य वायुमण्डलीय ग्यासहरू नाप्छ। ज्वालामुखी विष्फोटपछि पानीको बाफको अध्ययनबाट वैज्ञानिकहरू छक्क परे।

वैज्ञानिकहरूले अनुमान गरेअनुसार विस्फोटले १४६ टेराग्राम पानी स्ट्र्याटोस्फियरमा ल्यायो। एक टेराग्राम एक ट्रिलियन ग्राम बराबर हुन्छ, त्यसैले यो स्ट्र्याटोस्फियरमा पहिले नै रहेको पानीको १० प्रतिशत बराबर थियो। सन् १९९१ मा फिलिपिन्सको माउन्ट पिनाटुबो विष्फोटपछि स्ट्र्याटोस्फियरमा पुग्ने पानीको बाफको यो मात्रा चार गुणा थियो। जियोफिजिकल रिसर्च लेटरमा जुलाईमा जल वाष्प निष्कर्षहरूको बारेमा नयाँ अध्ययन प्रकाशित गरिएको छ।

दक्षिणी क्यालिफोर्नियामा नासाको जेट प्रोपल्सन ल्याबोरेटरीका वायुमण्डलीय वैज्ञानिक अध्ययन लेखक लुइस मिल्नेले एउटा विज्ञप्तिमा भनेका छन्, “हामीले यस्तो पहिले कहिल्यै देखेका छैनौं।” ठूला ज्वालामुखी विस्फोटहरूले सामान्यतया पृथ्वीको सतहलाई चिसो पार्छ किनभने ग्याँस, धुलो र खरानीले सूर्यको प्रकाशलाई पृथ्वीमा पुग्नबाट रोक्छ। सन् १८१५ मा माउन्ट टम्बोरा विष्फोटपछि ‘ज्वालामुखी जाडो’ भयो, त्यसपछि १८१६ लाई ‘ग्रीष्म बिनाको वर्ष’ भनिन्छ। तर टोंगा विष्फोट फरक थियो किनभने वायुमण्डलमा पानीको वाष्पले तापलाई जालमा पार्न सक्छ, सतहको तापक्रम बढाउन सक्छ।