ओझेलमा परेको मणिपुरको होली

Manipur-Holi-copy

होली भन्ने साथ सबैले सबैभन्दा पहिला वृन्दावन, बरसाना, मथुरा, जयपुर आदि शहरलाई सम्झिन्छन्। तर भारतको उत्तर-पूर्वीय क्षेत्रमा अवस्थित राज्य मणिपुरमा मनाइने होलीको बारेमा उस्तो चर्चा हुँदैनl मणिपुरमा होलीको रमझम ब्रज वा उत्तर भारतका अन्य राज्यहरू भन्दा कम छैन। राजनीतिक हिंसा वा चरमपन्थी गतिविधिका कारण यो राज्य वर्षको अधिकांश समय भारतको बाँकी भागबाट विच्छेद भए पनि होलीका दिनहरूमा चाडपर्वप्रति मानिसहरूको उत्साह र आनन्दको अनुभूति मूल्यवान हुन्छ। मणिपुरको होलीको तुलनामा सम्पूर्ण उत्तर भारतको होली पछि पर्नसक्छ। हरेक वर्ष सबै टीभी च्यानलहरूले बरसानाको लाठमार होली र वृन्दावनको मन्दिरको होली देखाउँछन्, तर इम्फालको होली कसैले देखाउँदैनन्।
परम्परागत याओसाङ (‘सानो झुपडीमा बस्ने भगवान’) पर्व फाल्गुन शुक्ल पूर्णिमादेखि शुरु हुन्छ, जसलाई स्थानीय बासिन्दाहरूले ठूलो हर्षोल्लासका साथ मनाउँछन्। चाडपर्व शुरु हुनासाथ रङको वर्षा हुन थाल्छ। होलिका दहन जस्तै यहाँ पराल, काठ र घाँसले बनेको झुपडी जलाइन्छ। यस सुन्दर कुटीमा होलिका मनाइन्छ। पूजा गरिन्छ। गीतहरू गाइन्छ। पाँच दिनसम्म चल्ने होली दहन र अन्तिम दिन पूर्णाहुतीबाट ‘हलङ्कर’ शुरु हुन्छ। यहाँ थबल चोङ्बा भनिने चाँदनी रातमा धेरै नाचगान हुने गर्छ। थबल भनेको चाँदनी र चोङ्बा भनेको नाच हो। नाकाथेङ परम्परालाई पछ्याएर बालबालिकाले मानिसहरूसँग चन्दा माग्ने गर्छन्, त्यसैगरी यहाँका सुन्दर र स्मार्ट केटीहरू पनि केटासँग चन्दा माग्ने कुरामा पछि पर्दैनन्।
इम्फाल शहरमा गोविन्दजी (श्री कृष्ण)को एक सुन्दर मन्दिर छ, जुन यहाँको सामाजिक जीवनमा आध्यात्मिकता र शान्तिको प्रमुख केन्द्र हो। १८औँ शताब्दीदेखि वैष्णव धर्मको आगमन र प्रभावसँगै, याओसाङ पर्व र होली एकमा विलय भयो। पूरै मणिपुर होलीको पाँच दिनसम्म पर्वमा रहन्छ। लगातार पाँच दिन बजार बन्द, कार्यालय बन्द, काम ठप्प, सडकमा खासै भीड छैन। गोविन्दजीको मन्दिरमा पाँच दिनसम्म ‘पाला’ अर्थात् राज्यका कुना–कुनाबाट रङ्गबिरङ्गी लुगा लगाएका समूहहरू आउँछन्। होलीका गीतहरू र कृष्णका भजनहरू धेरै सुमधुर र मंत्रमुग्ध स्वरमा गाइन्छ, पिचकारी र अबीरका वास्तविक रंगहरू त्यहाँ धेरै मिठो तरिकाले बजाइन्छ। केही समयपछि सयौं ‘पाला’ मन्दिरमा आउँछन्, होली खेल्छन्, त्यसपछि आफ्नो गाउँ फर्किन्छन्, होलीको बस्ती बस्छन्। हरेक बस्तीमा लगभग हरेक घरको अगाडि स्थानीय ‘पाला’ होली खेल्छन्। केटाकेटी र युवाहरूले सडकमा गाडी रोकेर ‘होली’मा चन्दा माग्छन्। सुरक्षाकर्मी, पुलिस, सेना–सबैका गाडी रोक्छन्–माग छैन, पाँच, दश, बीस वा सय रुपियाँ दिए पनि जतिसुकै स्वीकार गर्छन्।

Print Friendly, PDF & Email

About Author

Advertisement

MORE STORIES

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *