बगदाद: इराकका पुरातत्वविद्हरूले एकअर्कामाथि बनेका दुईवटा मन्दिर फेला पारेका छन्। यी मध्ये, नयाँ हेलेनिस्टिक मन्दिर ईसापूर्व चौथो शताब्दीको हो। यो अलेक्जेन्डरसँग सम्बन्धित हुनसक्छ। मन्दिरमा अरामी र ग्रीक शिलालेख भएको पकाएको इँटा भेटियो। जसमा ‘दुई दाजुभाई दिने’ उल्लेख छ। यो म्यासेडोनियन राजाको सम्भावित सन्दर्भ मानिन्छ जसले ईसापूर्व ३३६ देखि ३२३ ईसापूर्वसम्म आफ्नो १३ वर्षको शासनकालमा विश्वका धेरैजसो भूभाग जितेका थिए। लण्डनको ब्रिटिस म्युजियमका पुरातत्वविद्हरूले सुमेरियन शहर गिरसुमा उत्खनन गर्दा पुरानो मन्दिर फेला पारे, जुन अहिले दक्षिणपूर्वी इराकको टेलो भनेर चिनिन्छ। सङ्ग्रहालयद्वारा संचालित गिरसु आयोजनाअन्तर्गत उत्खनन गरिएको हो। नगरको पुरानो इतिहास जान्नका लागि गिर्सु आयोजना संचालन भइरहेको छ। ब्रिटिस म्युजियमका पुरातत्वविद् सेबास्टियन रेले पुरानो सुमेरियन मन्दिरको अवशेष नयाँ मन्दिर निर्माण भएको ठाउँमा गाडिएको भेटिएको बताए। यो मन्दिर ग्रीक देवता हर्कुलस जस्तै सुमेरियन देवता निन्गिरसुलाई समर्पित थियो।

अनुसन्धानकर्ताहरूले भनेका छन्, यो मन्दिर १५ सय वर्ष पहिले निर्माण गरिएको थियो। यो संयोग होइन। मेसोपोटामियाका मानिसहरूका लागि यो साइटको केही महत्त्व हुनसक्छ। रेले भने, ‘यसले ईसापूर्व चौथो शताब्दीमा बेबिलोनियाका बासिन्दाहरूलाई आफ्नो इतिहासबारे राम्ररी थाहा थियो भन्ने देखाउँछ। सुमेरियन जनताको विरासत अझै जीवित थियो।’ पुरातत्वविद्हरूले डबल टेम्पल साइटको अन्वेषणको क्रममा पुरातन ग्रीक चाँदीको सिक्का फेला पारे। यसबाहेक दुई दाजुभाइको शिलालेख भएको इँटा पनि फेला परेको छ। रे भन्छन्, ‘शिलालेख अत्यन्तै चाखलाग्दो छ, किनकि यसले ग्रीक र अरामाइमा लेखिएको रहस्यमय बेबिलोनियन नाम उल्लेख गर्दछ। यसमा ‘अड्डनादिनाखे’ लेखिएको छ, जसको अर्थ दाजुभाईलाई दिने। पुरातन स्वर र सांकेतिक अर्थका कारण यसलाई औपचारिक शीर्षकका रूपमा चयन गरिएको उनले बताए। सबै प्रमाणहरूले यो नाम असाधारण रूपमा दुर्लभ थियो भन्ने तथ्यलाई औंल्याउँछ।