नयाँ दिल्ली: भारत चन्द्रमाको दक्षिणी ध्रुवमा पुग्ने पहिलो देश हो। चन्द्रयान–३ को सफलतामा भारतको विश्वभर प्रशंसा भइरहेको छ। यसैबीच, अब वैज्ञानिकहरूले चन्द्रयान-१ को डाटाबाट धेरै जानकारी पाएका छन्। ‘चन्द्रयान–१’ को रिमोट सेन्सिङ डाटाको विश्लेषण गर्ने वैज्ञानिकहरूले पृथ्वीको उच्च ऊर्जा हुने इलेक्ट्रोनले चन्द्रमामा पानी सिर्जना गरिरहेको पत्ता लगाएका छन्। यो जानकारी अमेरिकाको हवाई विश्वविद्यालयका अनुसन्धानकर्ताहरूको नेतृत्वमा रहेको टोलीले प्राप्त गरेको हो। यसका अनुसार पृथ्वीको प्लाज्मा खाममा रहेका यी इलेक्ट्रोनहरूले चन्द्रमाको सतहमा हुने मौसमी प्रक्रियाहरूमा पनि हस्तक्षेप गरिरहेका छन्, जसमा चट्टान र खनिजहरू भाँच्ने वा विघटन हुने गर्दछ। अन्वेषकहरूले भने कि चन्द्रमामा पानीको एकाग्रता जान्नु यसको गठन र विकास बुझ्न महत्त्वपूर्ण छ। साथै, भविष्यमा मानव अन्वेषणका लागि जलस्रोत उपलब्ध गराउन पनि महत्त्वपूर्ण छ। चन्द्रयान-१ ले चन्द्रमामा पानीका कणहरू पत्ता लगाउन महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलेको थियो। भारतको पहिलो चन्द्रयान ‘चन्द्रयान-१’ सन् २००८ मा भएको थियो। अन्वेषकहरूका अनुसार, चन्द्रमाले सतहको पानीको गठन प्रक्रियाहरू अध्ययन गर्न प्राकृतिक प्रयोगशाला प्रदान गर्दछ। जब चन्द्रमा म्याग्नेटोटेल बाहिर हुन्छ, चन्द्रमाको सतहमा सौर्य हावाको चाप हुन्छ। म्याग्नेटोटेल भित्र, त्यहाँ लगभग कुनै सौर्य हावा प्रोटोनहरू छैनन् र लगभग कुनै पानी गठनको अपेक्षा गरिएको थिएन। म्याग्नेटोटेल एक क्षेत्र हो जसले चन्द्रमालाई सौर्य हावाबाट पूर्ण रूपमा जोगाउँछ, तर सूर्यको प्रकाश फोटोनहरूबाट होइन।