भारतीय रेलवे तथ्य: भारतीय रेलवे विश्वको चौथो ठूलो रेलवे प्रणाली हो भन्ने कुरा सबैलाई थाहा भएकै हो। देशमा रेलमा नबस्ने मान्छे विरलै पाइएला। हिजोआज, धेरै सुविधाहरू रेलहरूमा पाउन थालेको छ। भारतीय रेलहरूमा धेरै प्रकारका बोगीहरू छन्। जस्तै जनरल, स्लीपर, थर्ड क्लास, सेकेन्ड क्लास र फर्स्ट क्लास। यस बाहेक,समयसँग अन्य धेरै प्रकारका बोगीहरू भारतीय रेलमा जोडिए। तर, के तपाईलाई थाहा छ देशको पहिलो रेल कुन हो जसमा एसी बोगी प्रयोग गरिएको थियो र कसरी शुरु भयो?

देशको पहिलो एसी ट्रेनको नाम फ्रन्टियर मेल ट्रेन हो। यो ट्रेनले आफ्नो यात्रा ९४ वर्षअघि १ सेप्टेम्बर १९२८ मा शुरु गरेको थियो। पहिले यो रेललाई पञ्जाब एक्सप्रेस भनेर चिनिन्थ्यो। तर सन् १९३४ मा जब एसी कोच यसमा थपियो, यसको नाम फ्रन्टियर मेल राखियो। यो एक धेरै विशेष ट्रेन थियो। त्यतिबेला राजधानीजस्तै रेलको महत्व थियो। फ्रन्टियर मेलको एसी ट्रेनलाई शीतल राख्न आजको जस्तो आधुनिक उपकरणको प्रयोग गरिएन तर विशेष प्रकारको प्रविधिको प्रयोग गरिन्थ्यो। वास्तवमा, त्यसबेला ट्रेनलाई चिसो राख्नको लागि बरफको इन्गटहरू प्रयोग गरिन्थ्यो। एसी बोगी चिसो गर्न बोगी मुनि एउटा बक्स राखिएको थियो। त्यो बक्समा बरफ राखेर फ्यान जडान गरिएको थियो। यो पंखाको सहायताले यात्रुलाई चिसो पार्ने काम गर्दथ्यो। यो ट्रेन मुम्बईदेखि अफगानिस्तानको पेशावरसम्म चल्ने गर्दथ्यो। त्यसबेला ब्रिटिश अफिसरबाहेक स्वतन्त्रता सेनानीहरू पनि यो रेलमा यात्रा गर्थे। ट्रेन दिल्ली, पञ्जाब र लाहोर हुँदै पेशावर पुग्ने गर्दथ्यो। फ्रन्टियर मेलले यो यात्रा ७२ घण्टामा पूरा गर्दथ्यो। यस क्रममा विभिन्न स्टेशनहरूमा पग्लिएको हिउँ हटाएर भरिएको थियो। यो रेल आफैमा धेरै विशेष थियो किनभने नेताजी सुभाष चन्द्र बोस र राष्ट्रपिता महात्मा गान्धीले यसमा यात्रा गरेका थिए।

यो रेलको विशेषता यो थियो कि यो कहिल्यै ढिलो हुँदैन। सन् १९३४ मा जब ट्रेन शुरु भएको ११ महिना ढिलो भएको थियो, सरकारले कारबाही गर्यो र चालकलाई नोटिस पठायो र प्रतिक्रियाको लागि आह्वान गर्यो। सन् १९३०-४० सम्म यो ट्रेनमा ६ वटा बोगी थिए। त्यसपछि ४५० जनाले यसमा यात्रा गर्थे। यात्राका क्रममा प्रथम र दोस्रो श्रेणीका यात्रुहरुलाई खाना समेत उपलब्ध गराइएको थियो। यति मात्र होइन, यात्रुलाई मनोरञ्जनका लागि समाचार पत्र, किताब र कार्ड पनि दिइन्थ्यो। स्वतन्त्रता पछि, यो ट्रेन मुम्बई देखि अमृतसरसम्म चल्न थाल्यो। सन् १९९६ मा यसको नाम ‘गोल्डेन टेम्पल मेल’ राखिएको थियो।