विश्व क्यान्सर दिवस एक विश्वव्यापी पहल हो, जुन हरेक वर्ष फरवरी  ४ मा मनाइन्छ। यसको उद्देश्य क्यान्सरबारे जनचेतना बढाउनुका साथै यसको रोकथाम, पहिचान र उपचारलाई प्रवर्द्धन गर्नु हो। भारतमा क्यान्सर एक महत्वपूर्ण स्वास्थ्य चिन्ता बनिरहेको छ, जसको घटना दर र प्रभाव विगत केही वर्षहरूमा वृद्धि भएको छ। जब हामी विश्व क्यान्सर दिवस २०२५ नजिक आइरहेका छौँ, क्यान्सरको उपचार र व्यवस्थापनमा आधुनिक प्रगतिहरू बुझ्नुका साथै व्यक्ति स्वयंले कसरी यस रोगसँग लड्न भूमिका खेल्न सक्छन् भन्ने कुरा बुझ्नु महत्वपूर्ण छ। क्यान्सर विभिन्न जटिल रोगहरूको समूह हो, जसमा कोषिकाहरूको असामान्य वृद्धि हुन्छ, जुन शरीरका अन्य भागहरूमा फैलन र असर गर्नसक्छ। यो कुनै पनि उमेर, लिंग वा सामाजिक-आर्थिक स्थितिका व्यक्तिलाई प्रभावित गर्नसक्छ। भारतमा सबैभन्दा सामान्य क्यान्सरहरूको सूचीमा स्तन क्यान्सर, फोक्सो क्यान्सर, पाठेघरको क्यान्सर, मुखको क्यान्सर र कोलोरेक्टल क्यान्सर पर्दछन्। तर राम्रो खबर के हो भने, आधुनिक क्यान्सर उपचार र व्यवस्थापनमा प्रगतिका कारण, हालका वर्षहरूमा क्यान्सर पीडितहरूको निदानमा उल्लेखनीय सुधार आएको छ।

आधुनिक क्यान्सर उपचारको मुख्य आधारमध्ये एक समयमै पहिचान गर्नु हो। नियमित क्यान्सर परीक्षण र स्वास्थ्य जाँचबाट क्यान्सरको पहिचान प्रारम्भिक चरणमै गर्न सकिन्छ, जब यसको उपचार प्रभावकारी हुन्छ। कम डोजको सिटी स्क्यानबाट फोक्सो क्यान्सरको परीक्षण, कोलोरेक्टल क्यान्सरको लागि कोलोनोस्कोपी र मल परीक्षण, पाठेघरको क्यान्सरको लागि पीएपी स्मियर र मुखको क्यान्सर परीक्षणका लागि दृश्य निरीक्षण जस्ता विधिहरूले उच्च जोखिम भएका व्यक्तिहरूमा मृत्यु दर कम गर्न सहयोग गरेका छन्। स्तन क्यान्सर परीक्षणका लागि मेमोग्राफी र प्रोस्टेट क्यान्सर परीक्षणका लागि पीएसए परीक्षण केही देशहरूमा प्रभावकारी देखिएको छ। भारतमा, क्यान्सर परीक्षण शिविर र जनचेतनामूलक कार्यक्रमहरूले समयमै रोगको पहिचान गर्ने दरमा सुधार ल्याउन महत्वपूर्ण भूमिका खेलेका छन्। व्यक्ति स्वयं आफ्नो स्वास्थ्यप्रति सतर्क हुनुपर्छ र क्यान्सरको संकेत दिने कुनै पनि असामान्य लक्षणलाई बेवास्ता गर्नु हुँदैन।

निदान भइसकेपछि, आधुनिक क्यान्सर उपचारको अर्को महत्त्वपूर्ण चरण व्यक्तिगत उपचार हो। यस वर्षको विश्व क्यान्सर दिवसको थीम “युनाइटेड बाइ युनिक” हो। हरेक क्यान्सर फरक हुन्छ, र हरेक बिरामीले उपचारमा फरक प्रतिक्रिया दिनसक्छ। सटीक चिकित्सा र लक्षित उपचारहरूमा भएको प्रगतिले स्वास्थ्य सेवा प्रदायकहरूलाई प्रत्येक बिरामीको आनुवंशिक बनावट र क्यान्सरको विशेष प्रकारअनुसार उपचार योजना तयार गर्न अनुमति दिएको छ। यस व्यक्तिगत दृष्टिकोणले उपचारको प्रभावकारिता बढाउनुका साथै बिरामीहरूको जीवनस्तरमा सुधार ल्याएको छ।

व्यक्तिगत उपचार मात्र नभएर, “युनाइटेड बाइ युनिक” को अर्थ प्रत्येक बिरामीलाई उपचारको केन्द्रमा राख्नु, उनीहरूको पहिचानलाई सम्मान गर्नु, र तिनीहरूलाई मात्र एक रोगीका रूपमा नभएर एउटा व्यक्ति रूपमा हेर्नु पनि हो। क्यान्सर केवल एक चिकित्सा समस्या मात्र होइन – यो एक व्यक्तिगत यात्रा पनि हो। हरेक निदान पछाडि पीडा, दुःख, उपचार, लचिलोपन, प्रेम र आशाको कथा लुकेको हुन्छ। यही कारणले गर्दा, क्यान्सर उपचारका लागि सहानुभूति र करुणासहित बिरामीको अद्वितीय आवश्यकतालाई केन्द्रमा राख्ने दृष्टिकोण अपनाउनु आवश्यक छ। चिकित्सकीय उपचारबाहेक, क्यान्सर व्यवस्थापनमा बिरामीहरू र तिनका परिवारहरूलाई समग्र रूपमा समर्थन पुर्याउनु पनि आवश्यक छ। मानसिक समर्थन, आर्थिक सहायता, पोषण परामर्श, दुखाइ व्यवस्थापन, र उपशामक देखभाल जस्ता सेवाहरू बिरामीहरूको समग्र भलाइ सुधार गर्न महत्त्वपूर्ण छन्। सहयोग समूहहरू र परामर्श सेवाहरूले क्यान्सरका मानसिक, भावनात्मक र आर्थिक असरहरू सामना गर्न बिरामीहरूलाई मद्दत पुर्याउन महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छन्।

जसरी हामी विश्व क्यान्सर दिवस २०२५ को लागि अगाडि बढ्दैछौँ, भारतमा क्यान्सर विरुद्धको लडाइँमा हरेक व्यक्तिले सक्दो प्रयास गर्न आवश्यक छ। यहाँ केहि मुख्य सन्देशहरू छन्, जसले व्यक्तिलाई मार्गनिर्देशन गर्न सक्छन्:

• जोखिम कारकहरू बुझ्नुहोस्: क्यान्सरको जोखिम कारकहरू जस्तै धूम्रपान, अस्वस्थकर खानपान, शारीरिक गतिविधिको कमी, र कार्सिनोजेन्सको सम्पर्कबारे जानकारी राख्नु महत्त्वपूर्ण छ। यसलाई ध्यानमा राखी जीवनशैली परिवर्तन गर्न सकिन्छ।
• नियमित परीक्षणहरू गराउनुहोस्: मेमोग्राम, पीएपी स्मियर, कोलोनोस्कोपी जस्ता परीक्षणहरूले क्यान्सरको प्रारम्भिक अवस्था पत्ता लगाउन मद्दत गर्न सक्छन्, जब यसको उपचार प्रभावकारी हुन्छ। आफ्नो उमेर र जोखिम कारकहरू अनुसार कुन परीक्षण उपयुक्त हुन्छ भन्ने बारे स्वास्थ्य सेवा प्रदायकसँग परामर्श गर्नुहोस्।
• स्वास्थ्यप्रति सचेत रहनुहोस्: आफ्नो शरीरमा हुने परिवर्तनहरूलाई बेवास्ता नगर्नुहोस्। यदि कुनै असामान्य लक्षणहरू देखिएमा तुरुन्तै स्वास्थ्य सेवा प्रदायकसँग सम्पर्क गर्नुहोस्।
• क्यान्सर अनुसन्धान र वकालतलाई समर्थन गर्नुहोस्: क्यान्सर अनुसन्धान कार्यक्रमहरूमा भाग लिँदै, क्यान्सर सहायता संस्थाहरूलाई समर्थन गर्दै, र राम्रो स्वास्थ्य सेवा पहुँचको वकालत गरेर, व्यक्तिहरूले क्यान्सर विरुद्धको विश्वव्यापी प्रयासमा योगदान दिन सक्छन्।
• यस विश्व क्यान्सर दिवसमा आउनुहोस् हामी सबै मिलेर क्यान्सर उपचारको भविष्यलाई पुनर्लेखन गरौं – जहाँ बिरामीहरू र समुदायहरूको आवश्यकताहरू पहिलो प्राथमिकतामा राखिन्छ। क्यान्सर रोगीहरू, बाँचेकाहरू, तिनीहरूका हेरचाह गर्नेहरू, र स्वास्थ्य सेवा पेशेवरहरूसँग ऐक्यबद्धता प्रदर्शन गरौं।
• जागरूकता बढाएर, प्रारम्भिक पहिचानलाई प्रवर्द्धन गरेर, र आधुनिक क्यान्सर उपचार पहलहरूलाई समर्थन गरेर, हामी क्यान्सर विरुद्धको लडाइँमा परिवर्तन ल्याउन सक्छौं।
• सँगै मिलेर, हामी क्यान्सरको उपचार सबैका लागि पहुँचयोग्य, प्रभावकारी, र दयालु बनाउने एक सुरक्षित भविष्यको निर्माण गर्न सक्छौं।